ویژه نامهٔ سید حسن تقی زاده ۲

سرگذشت ادبی سید حسن تقی زاده ۲

فهرست کتب و مقالات

به کوشش ایرج افشار 

الف ـ فهرست کتب و رسالات 

۱۳۰۷ ش ـ مقدمهٔ تعلیم عمومی یکی از سرفصلهای تمدن . طهران

۱۳۰۹ ـ از پرویز تا چنگیز ، طهران ، ۷۸ ص

۱۳۱۶ ـ گاه شماری در ایران قدیم ، طهران ، ۴ + ۱۲ + ۳۸۹ ص.

۱۳۱۷ ـ تحفةالملوک ، طهران ، ک + ۱۱۳ ص ( تصحیح یکی از متون قدیمهٔ مجهول المؤلف ) 

۱۳۲۷ ـ نطق راجع به بودجهٔ مملکتی در مجلس شورای ملی در ۱۴ شهریور ۱۳۲۷ ( نشریهٔ حزب عامیون ، شمارهٔ ۷ ) .

۱۳۳۰ ـ مانی و دین او ، از انتشارات انجمن ایرانشناسی ، طهران .

۱۳۳۸ ـ خطابهٔ آقای سید حسن تقی زاده مشتمل بر شمه ای از تاریخ اوائل انقلاب و مشروطیت ایران ، انتشارات مهرگان ، طهران ۱۲۲ + ۱۴ ص.

۱۳۴۰ ـ اخذ تمدن خارجی ، تهران .

۱۳۴۰ ـ بیست مقالهٔ تقی زاده . ترجمهٔ احمد آرام و کیکاوس جهانداری . تهران . بنگاه ترجمه و نشر کتاب . ( دو بار چاپ شده است ) 

1938 - Old Iranian Calendars , The Royal Asiatic Society , London 57 p .

ب ـ مقالات قدیم 

۱ ـ گنجینهٔ فنون : مجلهٔ علمی و ادبی دوهفته یکبار در سنهٔ ۱۳۲۰ ـ ۱۳۲۱ در تبریز یکسال تمام نشر شد . مشتمل بود بر چهار قسمت ( هر قسمت چهار صفحه ) قسمت دوم ( یک ورق چهار صفحه ای ) جزوه های کتاب هنرآموز تألیف میرزا محمد علیخان تربیت و قسمت سوم ( باز یک ورق چهار صفحه ای ) ترجمهٔ کتاب « تمدنات قدیمه » گوستاو لبون به قلم سید حسن تقی زاده و قسمت چهارم ( باز یک ورق ۴ صفحه ای ) ترجمهٔ کتاب « ۲۰۰۰۰ فرسخ زیر دریا » تألیف ژول ورن ترجمهٔ میرزا یوسف آشتیانی اعتصام دفتر ( بعدها اعتصام الملک ) .

قسمت اول را تقی زاده و میرزا سید حسن خان ( بعدها معروف به عدالت ) ترتیب می دادند .

۲ ـ تمدنات قدیمه : ترجمهٔ کتاب گوستاو لبون ( به تفاریق و جزوه جزوه ضمن مجلهٔ گنجینهٔ فنون نشر شده که ذکر آن در ضمن شمارهٔ ۱ گذشت ) .

۳ ـ تحقیق احوال کنونی ایران با محاکمات تاریخی : در سال ۱۳۲۳ ق . در تبریز طبع شده ( در « مقالات تقی زاده » ص۶۸ ـ ۱۱۹ تجدید طبع شده است ) .

۴ ـ مقالاتی در روزنامهٔ « ندای وطن » : در سنهٔ ۱۳۲۴ قمری . 

۵ ـ مقالاتی در روزنامه های « صوراسرافیل » و « مساوات » ( طهران ) 

۶ ـ مقالاتی در روزنامهٔ « عدالت » : منطبعهٔ تبریز ( ظاهراً در سنهٔ ۱۳۲۸ ق ) .

۷ ـ کشف الغطاء : مقاله ای راجع به توضیح مبارزات حزب دموکرات و اعتدالیون در مجلس شورای ملی دورهٔ دوم که در شمارهٔ ۳۱ ـ ۳۲ سال هیجدهم روزنامهٔ

« حبل المتین » ( ۱۳۲۸ ، کلکته ) طبع شد و به نقل از آن چاپ جداگانه به شکل رساله در تبریز در ربیع الثانی سنهٔ ۱۳۲۹ قمری به عمل آمده است . 

۸ ـ مقاله ای بسیار شدید و بلیغ به ترکی در روزنامهٔ « طنین » ( استانبول ) در دفاع از عثمانی بر ضد ایطالی در موقع جنگ آن دولت در سنهٔ ۱۹۱۱ مسیحی .

۹ ـ مقاله ای به زبان فرانسه در باب جریانات سیاسی در عثمانی در دو قسمت در مجلهٔ Revue du Monde Musulman  در سنوات ۱۹۱۳و ۱۹۱۴م.

(Les Courants politiques en Turquie ) 

۱۰ ـ مقاله راجع به جریانات سیاسی در عالم عربی در مجلهٔ فوق در همان تاریخ 

( Les Courants politiques dans le Monde Arabe )

۱۱ ـ مقاله راجع به جریانات سیاسی در ایران در همان مجله 

( Les Courants politiques en Perse ) 

( هر سه مقاله در همان سالهای مذکور در فوق از آمریکا به آن مجله فرستاده شد و طبع شد و امضاء X داشت . ) 

۱۲ ـ روزنامهٔ کاوه دورهٔ قدیم و جدید طبع برلن (مقالات متعددی از من در آنهاست ) 

۱۳ ـ مقالاتی در روزنامهٔ « شفق سرخ » در طهران با امضای مرزبان باوندی .

ج ـ مقالات ادبی و تاریخی و اجتماعی 

۱۳۳۲ ق ـ نوروز جمشیدی ، کاوه ، ج ۱ ، ش ۵و۶ : ۱ ـ ۴ .

۱۳۳۸ ق ـ مشاهیر شعرای ایران ( ابوشکور بلخی ، ابوالمؤید بلخی ، دقیقی ) ، کاوه ، ج ۵ ش ۲ : ۷ ـ ۹ و ش ۵و۴ : ۱۵ ـ ۲۴ و ش ۸ : ۱۰ ـ ۱۴ .

۱۳۳۹ ق ـ فردوسی ، کاوه ، ج ۵ ش ۱ ، ش ۱۰ ، ش ۱۱ ، ش ۱۲ و ج ۶ ش۱ ، ش ۳ ، ش ۷ ، ش ۱۰ ، ش ۱۱ ، ش ۱۲ ( تجدید طبع شده در کتاب « هزارهٔ فردوسی » ص۱۷ ـ ۱۰۷ ) .

۱۳۳۹ ق ـ نوروز و تقویم ایرانی ، کاوه ، ج ۶ ش ۹ : ۶ ـ ۹ .

۱۳۳۹ ق ـ تصوف و منشأ آن در اسلام ، کاوه ج ۶ ش ۹ : ۷ ـ ۱۹ .

۱۳۳۹ ق ـ چاپخانه و روزنامه در ایران ، کاوه ، ج ۶ ش ۵ : ۱۱ ـ ۱۴ .

۱۳۳۹ ق ـ روزنامه نگاری در ایران در قرن سیزدهم ، کاوه ، ج ۶ ش ۶ : ۱۴ـ۱۶

۱۳۳۹ ق ـ سیدجمال الدین ، کاوه ، ج ۶ ش ۳  و ش ۹ .

۱۳۳۹ ق ـ شاهنامهٔ فردوسی ، کاوه ، ج ۶ ش ۳ و ش ۷ 

۱۳۰۴ ش ـ مقدمات آیندهٔ روشن ، آینده ۱ : ۱۷ ـ ۲۵ .

۱۳۰۴ ش ـ چند کلمه دربارهٔ فردوسی ، آینده ، ۱ : ۱۴۱ ـ ۱۴۴ .

۱۳۰۴ ش ـ تعلیم ابتدایی یا عالی ، آینده ، ۱ : ۳۲۹ ـ ۳۴۵ و ۳۴۵ و ۳۹۳ ـ۴۰۷ .

۱۳۰۴ ش ـ خطابه در مجلس سوگواری ادوارد براون در انجمن ادبی ایران ، در ۲۶ دی ۱۳۰۴ ( ضمیمیهٔ مجلهٔ تعلیم و تربیت ) . 

۱۳۰۶ ش ـ انتخابات ، آینده ، ۲ : ۴۰۳ ـ ۴۱۹ .

۱۳۰۵ ش ـ مقدمه در شرح حال و عقاید و کتب حکیم ناصر خسرو ، « دیوان اشعار ناصر خسرو » ، طهران ، ۱۳۰۴ ـ ۱۳۱۷ ، صج ـ سه ( ۶۳ صفحه ) .

۱۳۰۶ ش ـ عوامل مهم ترقی اجتماعی ، مجلهٔ تقدم .

۱۳۰۶ش ـ فقدان نقشه مستلزم فقدان بودجه یا فقدان بودجه ناشی از فقدان نقشه است . مجلهٔ تقدم .

۱۳۰۸ ش ـ بلوچستان ( مقاله دربارهٔ تاریخ بلوچستان که به خواهش امیرلشکر امان الله جهانبانی نوشته شد و در کتاب « عملیات قشون در بلوچستان » 

( طهران ، چاپ دوم ۱۳۳۶ ) طبع شده است ، ص۲۲ ـ ۳۴ .

۱۳۱۳ ش ـ مقدمه دربارهٔ زبان کردی بر کتاب « نزانی » تألیف دکتر سعید کردستانی .

۱۳۱۳ ش ـ صراط مستقیم ، تعلیم و تربیت ، سال چهارم شمارهٔ نهم .

۱۳۱۵ ش ـ جنبش ملی ادبی ، تعلیم و تربیت ( شماره های این مجله پس از طبع این مقاله جمع آوری شد ) . همین مقاله مجدداً به صورت مستقل توسط کتابفروشی طهران در سال ۱۳۲۰ تجدید طبع شد . در مجلهٔ ارمغان سال ۲۲ صفحات ۳۷۷ ـ ۳۹۸ و در مجلهٔ یغما دورهٔ نوزدهم نیز تجدید طبع شده است . 

۱۳۲۶ ش ـ لزوم حفظ فارسی فصیح ، یادگار ، ج ۴ ش ۶ : ۱ ـ ۴۰ .

۱۳۲۷ ش ـ تفصیل ملاقات با عبدالبهاء ، در ضمن « وفیات معاصرین » تألیف مرحوم محمد قزوینی مندرج است ، یادگار ، ج ۵ ش ۶و۷ : ۱۲۹ ـ ۱۳۳ .

۱۳۲۷ ش ـ نوروز ، یادگار ، ج ۴ ش ۷ : ۵۲ ـ ۶۶ .

۱۳۲۷ ش ـ توجه ایرانیان در گذشته به طب و اطباء، یادگار ، ج ۵ ش ۶و۷ : ۹ ـ ۲۲ ( در مجلهٔ شیر و خورشید سرخ ، ج ۱ ش ۹ : ۲ ـ ۱۲ و سالنامهٔ دنیا ۵ : ۱۳۶ ـ ۱۴۴ تجدید طبع شده است ) . 

۱۳۲۸ ش ـ نخستین مجلس شوری ، یغما ، ۲ : ۵۵۳ ـ ۵۵۵ و ۵۸۷ ـ ۵۹۰ .

۱۳۲۸ ش ـ تاریخ زردشت ، یادگار ، ج ۵ ش ۸و۹ : ۲۷ ـ ۴۴ .

۱۳۲۸ ش ـ اعلان جنگ روسیه به ایران ، یغما ، ۲ : ۵۲۸ ـ ۵۳۲ .

۱۳۲۸ ش ـ فرهنگ فارسی ، یغما ، ۲ : ۳۷۴ ـ ۳۸۰ .

۱۳۲۸ ش ـ خطابه در ماتم مرحوم قزوینی ، « علامهٔ قزوینی نشریهٔ وزارت فرهنگ » ، ص ۸ ـ ۱۷ و نامهٔ فرهنگستان ( شمارهٔ مرحوم قزوینی ، ص۷۲ ـ ۸۲ ) .

۱۳۲۸ ش ـ شخصیت علمی و ادبی مرحوم علامهٔ قزوینی ـ روزنامهٔ اطلاعات شمارهٔ ۶۹۴۳ ( تجدید طبع در رسالهٔ « علامه قزوینی » نشریهٔ وزارت فرهنگ ) .

۱۳۲۹ ش ـ بعضی از علل ترقی و انحطاط تاریخی ایران ( حیثیت و همت ) ، یادگار ، ج ۵ ش ۱۰ : ۱ ـ ۱۳ .

۱۳۳۰ ش ـ سال و ماه ترکها ، یادنامهٔ زکی ولیدی طوغان ، چاپ انقره ، ص ۳۸ ـ ۴۹ .

۱۳۳۱ ش ـ خرابه های قدیم تاریخی بین النهرین ، یغما ، ۵ ، : ۵۳ ـ ۵۴ .

۱۳۳۱ ش ـ مستشار الدوله ، یغما ، ۵ ، ۴۴۹ ـ ۴۵۳ .

۱۳۳۱ ش ـ مشروطیت ایرانی ، اطلاعات ماهانه ، ج ۱ ، ش ۵ : ۴ ـ ۵ و ۳۹ ـ ۴۰ 

۱۳۳۲ ش ـ تمدنهای قدیم مشرق ، سخن ، ۴ : ۸۰۳ ـ ۸۰۵ .

۱۳۳۳ ش ـ مقدمه بر ترجمهٔ احوال سید محمد علی جمال زاده ، نشریهٔ دانشکدهٔ ادبیات تبریز ، ۶ : ۲۵۶ ـ ۲۶۳ .

۱۳۳۳ ش ـ مبدأ تاریخ ایران چیست ، سخن ، ۵ : ۹۰۵ ـ ۹۱۰ .

۱۳۳۳ ش ـ لفظ مشروطه ( یادی از اوائل مشروطیت ) ، اطلاعات ماهانه ، ج ۷ ، ش ۵ : ۳ ـ ۶و۴ .

۱۳۳۳ ش ـ  مقدمه بر دیوان قطران تبریزی ، چاپ محمد نخجوان ، تبریز .

۱۳۳۳ ش ـ گزارش بیست و سومین کنگرهٔ مستشرقین در کمبریج ، مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات ، ج ۲ ش ۲ : ۸۳ ـ ۹۵ .

۱۳۳۴ ش ـ پایان یک زندگی پر حادثه ( محمد امین رسول زاده )، سخن ، ۶ : ۳۴۲ ـ ۳۴۴ .

۱۳۳۵ ش ـ تحقیقات علمای مغرب در باب ممالک شرقی ، مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات ، ج ۳ ش ۴ : ۱ ـ ۱۰ .

۱۳۳۵ ش ـ روابط ایران و ترکیه ، یغما ، ۹ ، ۴۹ ـ ۵۶ .

۱۳۳۵ ش ـ سید جمال الدین معروف به افغانی ، مندرج در « مردان خود ساخته» ، ص۴۲ ـ ۵۴ .

۱۳۳۵ ش ـ حکومت استبداد و دولت مشروطه ، اطلاعات ماهانه ، ج ۵ ش ۵ : ۳ ـ ۷ 

۱۳۳۶ ش ـ مقدمه بر « یادداشتهای قزوینی » ، جلد سوم به عنوان « یادی از قزوینی » ، صفحات بیست و پنج ـ بیست و نه .

۱۳۳۶ ش ـ مقدمه بر تاریخ علوم ، تألیف سارتون ، ترجمهٔ احمد آرام .

۱۳۳۶ ش ـ مقدمه بر « آزادی و حیثیت انسانی » تألیف و ترجمهٔ سید محمد علی جمال زاده .

۱۳۳۶ ش ـ مجمع بین المللی مستشرقین ( بیست و چهارم ) ، مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات ، ج ۵ ش ۱و۲ : ۲۳۱ ـ ۲۳۵ .

۱۳۳۶ ش ـ مجمع بین المللی مستشرقین ، یغما ، ۷ : ۳۴۷ ـ ۳۵۶ .

۱۳۳۷ ش ـ انتقاد کتاب « زندانی بزهرود » ، راهنمای کتاب ، ۱ : ۱۱۳ ـ ۱۱۸ 

۱۳۳۷ ش ـ یاد از عالم ایرانی ( میرزا محمد کرمانشاهی کفری ) ، یغما ، ۱۱ : 

۳۳۷ ـ ۳۴۱ .

۱۳۳۸ ش ـ دهخدا ، در مقدمهٔ لغت نامه ، ص۳۹۴ ـ ۳۹۶ .

۱۳۳۸ ش ـ صفحه ای از تاریخ مشروطیت ایران ( نامه ای از سید حسن تقی زاده ) یغما ، ۱۲ : ۵۶ ـ ۵۸ .

۱۳۳۸ ش ـ صابئین ، نشریهٔ دانشکدهٔ ادبیات تبریز ، ج ۱۱ ش ۱ : ۱۹ ـ ۲۷ 

( در یغما ۱۲ : ۹۷ ـ ۱۰۵ تجدید طبع شده است ) .

۱۳۳۸ ش ـ تهیهٔ مقدمات مشروطیت در آذربایجان ، نشریهٔ کتابخانهٔ ملی تبریز ، ج۱ ش ۱ : ۱۸ ـ ۱۵ ( در یغما ، ۱۳ : ۱۷۸ ـ ۱۸۶ ، تجدید طبع شده است ) .

۱۳۳۹ ش ـ اخذ تمدن خارجی ، یغما ، سال ۱۳ ( دو خطابه که در باشگاه مهرگان ایراد شد ) .

۱۳۳۹ ش ـ مقدمه بر « خاک و آدم » ، از سید محمد علی جمال زاده .

۱۳۴۰ ش ـ شرح حالی مختصر از رابینو . مردم شناسی ، ۳ : ۳ ـ ۱ .

۱۳۴۰ ش ـ سرگذشت تقی زاده . راهنمای کتاب ، ۴ : ۳۸۱ ـ ۳۹۲ . [همان که در شماره قبل ارائه شد ( روزگار نو ) ] 

۱۳۴۱ ش ـ ادوارد براون . یغما ، ۱۵ : ۱ ـ ۹ ( در مجلهٔ ایندوایرانیکا جلد ۱۶ شمارهٔ اول نیز چاپ شده است ) .

۱۳۴۱ ش ـ مشروطیت . راهنمای کتاب . ۵ : ۳۴۷ ـ ۳۴۹ .

۱۳۴۲ ش ـ تاریخ زمان تقویم . کتاب ایرانشهر ، ۱ : ۲۵۵ ـ ۲۶۷ .

۱۳۴۴ ش ـ وفات حاجی محمد آقای نخجوانی . نشریهٔ کتابخانهٔ ملی تبریز ، ش ۶ : ۶ ـ ۹ .

۱۳۴۴ ش ـ قتل اتابک . سخن . ۱۶ : ۴۳ ـ ۴۸ .

۱۳۴۵ ش ـ پرفسور مینورسکی . یغما . ۱۹ : ۹۸ ـ ۹۹ .

۱۳۴۵ ش ـ در رثای مینورسکی . راهنمای کتاب . ۹ : ۳ ـ ۸ . ( در یادنامهٔ ایرانی مینورسکی نیز چاپ شده است ) .

د ـ مقالات به زبانهای اروپایی 

1937 :  A New Contribution to the materials Concerning the Life of Zoroaster . B . S . O . S  , Vol . VIII , part 4 , pp . 947 - 954 .

1937 : Some Chronological data relating to the Sassanian period . B.S . O . S . , Vol IX part 1 . pp . 125 - 136 .

1937 : Zur Chronological der sassanidn . Z . D . M . G . , Band 91 , S , . 679 .

1937 - 39 : The World ( Suno ) in the Vandidad . S . O . S . , Vol IX part 2 , pp . 321 - 325 .

1937 - 39 : An Ancient . Persian Practic Preserved by Non . Iranian People . B . S . O . S . , Vol Ix . part 3 , pp. 603 - 619 .

1937 - 42 : Various Eras and Calendars used in the Countries of Islam . B . S . O . S . , Vol IX , pp 903 - 922 and Vol x , pp . 107 - 132 .

1941 : The Iranian Festivals adopted by the Christians and Condemend by the Jews  B . S . O . S . , Vol X part 3 , pp . 632 - 665 .

1943 : The Early Sassanians some Chronological Points with Possibly for Revision . B . S . O . S . , Vol XI part 1 

1945 : The Manichean Fasts ( By W . B Henning , the Notes by S . H . Taqizadeh ) , J . R . A . S . , pp 155 - 164.

1947 : The ( Era of Zoraster ) J .R . A . S . , pp 33 - 40.

1952 : The Old Iranian Calender Again . B . S . O . S . , Vol IXV part 3 , pp 603 - 611 .

1963 : The Open and secret sciences . Melange d`Orientalisme offerts a` Henri Masse` . Tehran . 1963 . pp . 383 - 385 . 

ح ـ مقاله ها و خطابه های دیگر 

۱ ـ خطابهٔ « ایران معاصر » به انگلیسی در انجمن پادشاهی صنایع مستظرفه در لندن در سال ۱۹۳۴ ایراد و در مجلهٔ مخصوص همان انجمن نشر شده است .

۲ ـ خطابهٔ در باب « گاه شماری ایرانی » به زبان فرانسه در انجمن بین المللی مستشرقین در ۲۶ سپتامبر ۱۹۴۵ در رم ، صفحات ۱۶۸ ـ ۲۷۵ مجموعهٔ چاپی کنگره . 

۳ ـ خطابهٔ « لزوم توجه بیشتر به ولایت » ، در کانون هدایت افکار ۲۱ اردیبهشت ۱۳۲۷ ایراد شد ( نشریهٔ حزب عامیون شمارهٔ ۳ ) 

۴ ـ خطابهٔ « نوروز » در انجمن ایران و آمریکا ایراد شد .

۵ ـ مقالهٔ انتقادی ( Review ) بر کتاب هانری ماسه  که در مجلهٔ Folklor انگلیسی نشر شده است . ( ۱۹۴۲ یا ۱۹۴۳ ) 

ط ـ کتابهایی که در جزو انتشارات مجلهٔ کاوه نشر شده است 

1 - Persische Bibliographie , Beriln 1920 , 70S .

( فهرست قسمتی از کتب فرنگیها راجع به ایران ) 

۲ ـ کشف تلبیس ( با مقدمه ) ، برلین ، ۱۳۳۶ ق.

۳ ـ مختصر تاریخ مجلس شورای ملی ایران ، برلین ، ۱۳۳۷ ق .

۴ ـ « ایران و جنگ فرنگستان » رساله ای تبلیغاتی بر ضد متفقین جنگ اول در برلن نشر شده است ( بدبختانه غلط فاحشی در آن راه یافته و به جای یزدگرد آخرین پادشاه ساسانی یزدگرد گناهکار ثبت شده ) . برلین ، ۱۹۱۵ م . 

پایان . 

برگرفته از مجلهٔ راهنمای کتاب ، سال ۱۳ ، شمارهٔ ۳و۴ ، خرداد و تیر ۱۳۴۹ . ص۲۵۳ ـ ۲۶۱ .